Anton Arbulu: “Urola Garaian komunikabideez baliatu behar dugu, Euskal Herriaren erdian baikaude”
Anton Arbulu Zumarragako alkatea Urola Garaia Mankomunitateko presidentea ere bada. Erakunde honek eskualdearen norabidea markatu beharko luke, baina askoren ustez horretarako gorputzik ez du. Mankomunitatea 1988an sortu zen eta Ezkio-Itsaso, Legazpi, Urretxu eta Zumarragak osatzen dute.
Dagoeneko hilabete batzuk daramatzazu karguan, zer egin duzu denbora honetan?
Exekutiba duela aste batzuk eratu zen. Jon Luqui Uggasako kudeatzaileari kudeaketa plana eskatu diot eta hori aztertu behar dugu. Mankomunitatea garatu eta indartu behar da. Aldundiak plan estrategikoetarako diru laguntzak ematen ditu eta guk geure plana eskatu behar dugu. Guztiok gara egungo egoeraren errudun.
Zein da, bada, egungo egoera?
Uggasako kudeatzaileak beste kargu bat izan du azken urteotan eta eskualdea umezurtz egon da. Jon Luqui trebea dela uste dut: ezagupenak ditu eta Aldundian ardurako kargua izan du. Ea Urola Garaia aurrera ateratzeko indarrak batzen ditugun. Horretarako oinarria eskatu behar dugun plan estrategikoa izango da.
Zer gehiago egin duzu azkenaldian?
Luquirekin, Xabier Arratibel UGLEko zuzendariarekin eta Javier Blazquez Urola Garaiko Industrialdeko presidentearekin bilerak izan ditut. Helburuak lana koordinatzea eta eskualdeak berezko diseinua izatea dira.
Ez al duzu uste Mankomunitateak eta Uggasak eduki falta dutela?
Garapen agentziak 90eko hamarkada hasieran sortu ziren eta helburu estrategikoa zuten, baina egun indargabetuak daude. Horregatik da hain beharrezkoa plan estrategikoa: Uggasaren etorkizuna zehazteko.
Enpresen eta elkarteen parte hartzea nahikoa bultzatzen al da?
Gutxi parte hartzen dute, nahiz eta horretarako aukera eskaintzen zaien.
Zer bide hartu beharko luke Mankomunitateak?
Udalen elementu komunak koordinatu beharko lituzke. Egun gizonezkoen eta emakumezkoen arteko berdintasuna lantzen ari gara. Beste gai batzuk ere udalerrietatik haratagokoak dira: azpiegiturak, industriaren garapena… Koordinazio handiagoa behar da, ezin gara bakoitza bere aldetik joan.
Zeintzuk dira Urola Garaiaren indar guneak eta ahuleziak?
Plan estrategikoak zehaztuko ditu.
Ez al duzu uste beste eskualde batzuekin alderatuz atzean gelditu dela?
Umezurtz egon da. Argi dago. Komunikabideez baliatu behar dugu. Euskal Herriaren erdian gaude. Ea behingoz gaiari heltzen diogun, Aldundiaren laguntzarekin.
Ia bizitza osoa daramazu eskualdean lan egiten. Zer egin beharko litzateke?
Gipuzkoaren ardatz estrategikoak Pasaiako portua eta Beasain-Durango errepidea dira. Errepide horren Beasain-Zumarraga zatiak garapen aukera itzela eskaintzen duela uste dut. Ea zer dioen plan estrategikoak. Aldundiak egitasmoa gelditu duela uste dut eta Uggasako kudeatzaileari eurekin harremanetan jartzeko eskatu diot, zer egin daitekeen zehazteko. Gune garrantzitsua da eta ea zer gertatzen den.
Ez al zaude Aldundiarekin gustura?
Inguru honekin sentsibilitate handiagoa izateko eskatzen diot. BEZ bitartez diru asko biltzen du hemen. 60.000 milioi pezeta fakturatzen dituen enpresa dugu. Aldundiaren sentsibilitatea handiagoa izan beharko litzateke.
Zer ekarri beharko luke Beasain-Durango errepideak?
Industriarako lurzorua prestatu behar dugu, horrek inguru honen garapena ekarri baitezake.
Hori diote Abiadura Handiko Trenaz.
Gai horri buruz ez dakit asko eta nahiago dut zuhurra izan. Gaia oraindik definitu gabe dagoela uste dut, baina aurre egin behar zaio.
Urola Garaiak zergatik du bere Mankomunitatea, Goierrikoan egon beharrean?
Nik nahiago nuke haiekin lan egin. Goierrik Urola Garaiak baino indar handiagoa du, baina egoera beste hau da. Nire ustez, gu ere Goierri gara.
Bukatzeko, bere garaian Lenbur Urola Garaiko turismoaz arduratu behar zela esan zen. Zumarraga ez dago Lenburren barne. Zergatik?
Urretxu ere ez dago Lenburren. Turismoa eskualde mailan landu behar da eta Plan Estrategiko berriak esan beharko du nor arduratu behar den gai horretaz: Lenbur, Uggasa ala Mankomunitatea. Dena den, 2007an Mankomunitateak dirulaguntza eman dio Lenburri.
Zure ustez, nor arduratu beharko litzateke turismoaz?
Nire iritzia dut, baina ez dut eman nahi Plan Estrategikoak zer dioen ikusi arte. Guk Antigua dugu, Gipuzkoako mirarietako bat. Hori dela eta, turismo kontuan zorrotza izango naiz.
Bere garaian ez al zen argi gelditu Lenbur arduratu behar zela turismoaz?
Ez zen hala izan. Nik eskualdeko turismoa indartu nahi dut. Lenburrek eskaintzen duena erakargarria da, baina Antigua erakargarriagoa da. Antiguak Lenburrek baino bisitari gehiago ditu. Ea zer dioen Planak, baina turismoa arduraz eta etorkizunari so bultzatu behar dugu.
Lenburren azpiegitura eta esperientzia ez al lirateke kontuan hartu behar?
Antigua sustatzeko ez dut azpiegiturarik behar. Ez naiz azpiegitura handien aldekoa, mantenu lan neketsua eskatzen baitute eta etorkizuna baldintzatzen baitute. Antiguan Jesus Perez besterik ez dugu eta urtero 40.000 lagun etortzen dira.
Javier Blazquez: “Lursailak eskaintzen baditugu, kooperatibak hona etorriko dira Nafarroara edo Arabara joan ordez”
Urola Garaiko Industrialdea (Ugisa) Eusko Jaurlaritzak, Foru Aldundiak eta mankomunitateko udalek osatzen dute. %51 lehenengoarena da, %24,5 bigarrenarena eta gainontzeko %24,5 hirugarrenena. Lehenengo Legazpiko eta Zumarragako industrialdeak sortu ziren. 2001ean bi hauek elkartu ziren eta gero Urretxu eta Ezkio-Itsasoko udalak sartu ziren. Ugisaren bulegoak Argixaon daude eta bertatik Urola Erdiko industrialdea ere kudeatzen da. 2000. urtetik Javier Blazquez da kudeatzailea. Nahiz eta Ugisaren jabe nagusia Jaurlaritza izan, mankomunitate mailan lan egiten duenez, Blazquezekin hitz egin dugu.
Zergatik erabaki zen udalek industrialdeen kontuan batera lan egitea?
Eraginkortasun kontua da. Herri bakoitzak bere aldetik lan egiteak ez du zentzurik. Hobe da industrialdeak sortzea non komeni den denen artean adostea. Herri batean edo bestean egoteak ez du eraginik herritarrentzat eta langileentzat. Bestalde, denek elkartuz gero, inbertsioak egiteko ahalmen handiagoa lortzen da.
Nola dago antolatuta Urola Garaiko Industrialdea?
Eusko Jaurlaritzaren Sprilurrek bost ordezkari ditu batzarrean, Gipuzkoako Foru Aldundiak bi eta eskualdeko udalek beste bi. Presidentea eskualdekoa da beti. Egungoa Anton Arbulu da. Bertako beste ordezkaria Itziar Agirre urretxuarra da. Bileretara Ezkio-Itsasoko Joseba Etxezarreta eta Legazpiko Ane Urkiola ere etortzen dira. Hiru hilabetetan behin elkartzen gara gutxienez eta alkateak ere gonbidatzen ditugu. Bestelakoan, hiru lagun gaude: teknikaria, idazkaria eta ni.
Zein da Ugisaren helburua?
Ekimen pribatuak egiten ez duenean, enpresentzako lurzorua lortzea. Babes ofizialeko pabilioiak direla esan dezakegu. Azken helburua, enpleguak eta inbertsioak sortzea da. Ekimen pribatuak behar bezainbeste lan egiten duenean, ez dago gure beharrik. Diru hori beste gauza batzuetarako bidera daiteke. Egungo helburua dibertsifikazioa lortzea da, inguru honetan monolaborantza nagusi dela esan baitaiteke.
Nola lan egiten duzue?
Elkarte Anonimoa gara eta administrazio kontseilua akzio kopuruaren arabera osatua dago. Lur sailen bat erosi nahi dugun bakoitzean, tokian tokiko Udalaren eskutik joaten gara. Ez gara lurra merke erosten saiatzen enpresariei mesede egiteko. Zuzenak izaten saiatzen gara.
Zertan zabiltzate orain?
Urretxu eta Legazpi artean lan egiten ari gara. 20.000 metro karratu pabilioi eraikiko dira. Aurten hasi nahi dugu. Lursail horren goialdean kamioientzako aparkalekua egin nahi dugu Uggasak eta guk. Izan ere, hori eskualdearen gabezietako bat da. Epe ertainera, Dia supermerkatu inguruan beste 40.000 metro karratu inguru ditugu. Bestalde, SPRIk Ezkio-Itsason lurrak erosi zituen, Mein enpresaren atzean, baina Abiadura Handiko Trenarekin zer gertatuko zain daude bertan zer egin erabakitzeko. Eskualdean bideragarritasun azterketak ere egiten ari gara. 20 lursail inguru aztertu ditugu.
Zer hartzen duzue kontuan ezertan hasi aurretik?
AHT eta Beasain-Durango oso kontuan izan behar dira ezer egin aurretik. Bestalde, dagoeneko Ulma Legazpira etorri da eta kooperatiba gehiago erakarri nahi ditugu. Lursailak eskaintzen baditugu, hona etorriko dira Nafarroara edo Arabara joan ordez. AHTk zeresan handia izango du horretan, are gehiago geltoki eta guzti heltzen bada. Hori dela eta, Plan Estrategikoa oso garrantzitsua da. Geure burua prestatu beharra dugu trena etortzen denerako. Hor dago eskualdearen garapena epe luzera.
Helburu nagusietako bat lehen aipatutako dibertsifikazioa al da?
Bai, baina beste behar batzuk ere badaude. Eskualdeko enpresa batzuek pabilioiak sakabanatuta dituzte eta horiek guztiak elkartzea komeni da. Lur berria hartu aurretik, hobe da horiek edo ixten diren enpresek utzitakoa erabiltzea.
Zer diozu orainaz? Ez al gara atzean gelditu?
Esan bezala, metalarekin lotutakoa da jarduera bakarra ia. Lurzorua behar da beste batzuk erakartzeko. Bestalde, politikoek sagu burua edo lehoi isatsa izan nahi dugun erabaki beharko dute: trenak Goierri osoa lotuko duenez, gure aldetik joateak ez du zentzurik. Goierrirekin koordinatuta lan egin beharko genuke. Elkarrengandik bost minutura gaude eta indar handia dute. Gauzak bikoizteak ez du zentzurik.
Ba al dago Goierri behekoekin nahikoa elkarlan?
Aurreko legealdian eskualdea antolatzeko lan taldea osatu zen. Politikari berberak bilera guztietan daude eta erabaki guztiak hartzen dituzte. Ez du zentzurik. Aipatutako lan taldean beste egitura batez hitz egin zen, baina airean gelditu zen. Berregituratu beharra dago, eraginkorragoak izan nahi badugu. Orain arteko koordinazioa pertsonen artekoa izan da. Jon Luquirekin harreman ona dut, adibidez, eta zenbait ekimen aurrera atera ditugu. Bestelakoan ez dago koordinaziorik.
Urola Garaia Mankomunitatea sortzea hanka-sartzea izan zela uste al duzu?
Beharbada ez, baina orain Goierrirekin lan egin behar dugu. Gure eskualdea da. Ez dut esan nahi batak bestea jan behar duenik, baina elkarlan handiagoa egon beharko litzateke.
Udalen arteko koordinazioa, behintzat, egokia al da?
Ugisari dagokionez, bai. Guztien artean erabaki da Legazpin industrialde berria egitea, adibidez.
Enpresen arteko elkarlana behar bezainbestekoa al da?
Bere garaian elkarlan egitasmo bat aurrera atera zen eta jendeak ondo erantzun zuen. Horren ondorioz ikastaroak antolatu ziren, besteak beste. Orain helburu bera duen beste egitasmo bat aurrera ateratzeko lanean gabiltza. Bestalde, industrialde bakoitzaren barruan elkarlana ematen da. Mugitegin bizilagun elkarte modukoa dute. Hemen, berriz, lan taldea sortu da. Lapurreten kontua da gehien kezkatzen gaituen gaietako bat eta irtenbide bateratua lortu nahi dugu. Badakite elkarlanak fruituak ematen dituela.
Jon Luqui: “Goierri Behean beste antolaketa eredu bat jarraitu dute, ondo aztertu beharko genukeena”
Urola Garaiko Garapen Agentzia (Uggasa) Mankomunitateak sortu zuen 1994an. Urte hartan bertan onartu zen lehen plan estrategikoa. 2000. urtetik hona, Jon Luqui urretxuarra da kudeatzailea. Berarekin hitz egin dugu Uggasaren zereginez eta Urola Garaiaren etorkizunaz.
Nolatan sortu zen Mankomunitatea?
Eskualde mailako hainbat erakunde daude, baina hasiera-hasierakoa Mankomunitatea da. 1988. urtean sortu zuten Ezkio-Itsaso, Legazpi, Urretxu eta Zumarragako udalek. Helburua hainbat zerbitzu hobetzea zen. Garai hartan, udan ur-hornidura arazoak izaten ziren, suhiltzaile bolondresak besterik ez zegoen, zaborrak nola hala jasotzen ziren…Eskualde mailatik, baliabideak bilduz, gauza horiei aurre egin zitzaien, besteak beste.
Zergatik da Urola Garaia mailakoa eta ez Goierri mailakoa?
Beti entzun izan dut hau Goierri dela, baina lau herri hauei izaera politiko berezia emateko erabakia hartu zuten garai hartako agintari politikoek. Horrek denborarekin hainbat bitxikeria ekarri ditu. Zaborren gaia Mankomunitatearena zen, baina Sasieta sortu zenetik hemengo alkate eta zinegotziak Beasain aldera joaten dira gai hau lantzera. Lurralde antolaketari dagokion Lurraldearen Zatiko Plana Goierri mailakoa da, Eusko Jaurlaritzak egiten dituen estatistikak maila berean egiten dira… Azken batean, zenbait gaitan, lurralde maila anitzetan murgilduta gaudela esan genezake. Eta kontuan hartu behar da udalak ere asko sendotu direla 1988tik gaur arte.
Zatiketa hau ona ala txarra izan dela uste al duzu?
Ona edo txarra izan den esatea ez dagokit niri. Ikuspegi tekniko batetik, Mankomunitateak bere eginbeharrak ondo baino hobeto burutu zituela iruditzen zait. Gainera, gainontzeko eskualde mailako erakundeen sorreran, Uggasa, Urola Garaiko Fundazioa-UGLE eta baita Lenburren kasuan ere, bere parte hartzea funtsezkoa izan zen. Garbi dagoena zera da: dagoeneko 20 urte pasatu direla eta denbora honetan, eskualdeko garapenari dagokionez, gauzak erabat aldatu direla, bai gure barruan eta baita kanpora begira ere. Eta zentzu horretan, zenbait erronkaren aurrean gure lanaren berezko esparrua Goierri osoa izan daitekeela uste dut. Goierri Behean beste antolaketa eredu bat jarraitu dute, ondo aztertu beharko genukeena. Bertan ez dituzte erakundeak bikoiztu eta, enpresa anitzen laguntzarekin gainera, guztiek dakite zein den bere lana, denon zioa bakarra izanik: eskualdearen garapena. Agian, ildo horretatik jo beharko genuke guk geuk ere.
Zergatik diozu hori?
Batzuetan, etengabeko hausnarketan gaudela iruditzen zait, erabakiak hartu gabe eta lehentasunei aurre egin gabe. Eskualdearen tamaina txikia da oso, baina hainbat erakunde dauzka sortuta eta martxan. Baina nora doaz? Sarritan, lidergo tinkorik gabe, bakoitza bere aldetik doala dirudi.
Uggasako kudeatzaileak horrela hitz egitea deigarria da.
Argi geratu dadila ikuspegi tekniko batetik ari naizela. Mankomunitatea edukirik gabe gelditu dela esaten da, eta Uggasak enpresetara zuzendutako hezkuntza eta turismoa galdu zituenetik indarra galdu duela ere bai. Agian egia izango da. Baina beste gauza bat ere egia borobila dela diot: toki guztietan langileen profesionaltasun maila eta gauzak ondo egiteko borondatea oso altua da. Eskualdeak baliabide anitz ditu eta zenbait erronkari aurre egiteko beharra ere bai. Ados. Gu baliabide horietako bat izanik, datozela helburuak bai, baina baita baliabideak eta antolaketarako erabakiak ere.
Nolatan sortu zen Uggasa?
1994an sortu zen, Gipuzkoako gainontzeko garapen agentziekin batera. Diputazioak sustatu zituen. Zergatik? Mankomunitateak erakunde lokalak dira eta bertan eskualdeko zinegotziek parte hartzen dute. Organo politikoak dira erabat. Garapen agentziak elkarte anonimoak dira, besteak beste, kudeaketa errazteko eta enpresa pribatuen partaidetza lortzeko. Hala, Uggasaren sorreran, partaideak Mankomunitatea, Orbegozo Fundazioa, Kutxa, Caja Laboral eta Patricio Etxeberria ziren. Mankomunitateak %80 zuen eta gainontzekoek %20.
Zertarako sortu zen Uggasa?
Helburu nagusiak eskualdearen garapen sozio-ekonomikoa lortzea eta herritarren bizi-baldintzak hobetzea dira. Horretarako tresnak, enpresen sustapena, hezkuntza, ingurumen eta hirigintza azterketak eta merkataritzaren eta turismoaren sustapena ziren. Gainontzeko tokietan bezala, garapen agentziaren lan esparrua oso zabala zen. Horretaz gain, ia agentziarekin batera Urola Garaiko Plan Estrategikoa onartu zen. Plan hartan jende askok parte hartu zuen. Helburuak finkatu ziren eta gehienetan erantzukizuna Uggasarena zela ageri zen.
Zein izan da Uggasaren ibilbidea?
Bi etapa desberdin bereziko nituzke. Hasieran, Uggasak formazio alorrean Europak dirulaguntza asko ematen zituela ikusi zuen eta horretara jo zuen. Garai hartan Uggasa oso ezaguna egin zen enpresen artean, etengabeko formazioa eskaintzen zuelako. Era berean, promozio turistikoa landu zuen, Antioko baselizaren inguruan batik bat. 2001. urtetik aurrera, ordea, enpleguaren inguruko gaiak, ekintzaile berriei laguntzak, ingurugiroa, merkataritza… jorratu dira batik bat.
Zein izan da agentziaren ekarpen nagusia?
1994ko Plan Estrategikoak adar asko zituen, eta zenbaitetan, Uggasa zen jardueren sustatzailea eta arduraduna. Kontuan hartu behar da, garai hartan, Legazpiko Sortu2 bulegoaz aparte, Mankomunitatea eta Uggasa besterik ez zeudela. Eta dirulaguntza dezente ekarri zituzten eskualdera bien artean. Uggasa aitzindaria izan zen enpresekin harreman estuak lortu zituelako edota eskualdean turismoa sustatzen hasi zelako. 1996tik aurrera beste erakunde batzuk sortu ziren eta eskualdeko Plan Estrategikoa indarrik gabe geratu zen. Guztiek, udalek eta erakundeek, bakoitzak bere aldetik jo zuten. Formazioa Uglek hartu zuen.
Plan Estrategikoa egin zenean, formazioaren alorrean behar handia zegoela ikusi zen. Baliabideak eta aukerak aztertu ondoren, Mankomunitatetik, erakunde publikoen, enpresarien, La Sallekoen eta beste zenbaiten laguntzarekin, eskualde mailako eskola profesionala irekitzea pentsatu zen. Eskualde mailan inoiz hartu den erabakirik onenetarikoa izan dela esan dut beti.
Turismoa, berriz, Lenburren eskuetara pasatu zen.
Legazpi mailan sortu zen eta Mankomunitateak lagundu egin zuen. Egitasmoa serioa zen, baina ordurako Uggasak eskualde mailako turismoaren promozioa sustatzen zuen. Teknikari bat zegoen horretarako: Hiru Tenpluen Ibilbideaz arduratzen zen, besteak beste. 2000. urtean turismoaren sustapenaz Lenbur arduratu behar zela erabaki zen. 2001. urtetik hona eskualde mailako bulegoa Lenburrek du. Gauzak paraleloan egin dira. Uggasak hezkuntzaren bitartez zuen lotura enpresekin eta turismoa, berriz, bere erakusleihoa zen. Garapen agentziaren langile gehienak formazioaren alorrekoak zirenez, birziklatu egin behar izan ziren. Enplegu bulegoak antolatu ziren eta enpresa berrien sustatzaileei laguntzea erabaki genuen. Merkataritzaz ere arduratzen gara, emakumezkoen eta gizonezkoen arteko berdintasuna ere landu dugu… Dena den, agian, itxuran behintzat gihartsua zena oso ahul gelditu zen.
Zer diozu Ugisaz, Urola Garaiko Industrialdeaz?
Eskualde mailako erakundea da, baina ez du zerikusirik Mankomunitatearekin. Jabegoaren %51 Jaurlaritzarena da, %22 Aldundiarena eta %22 bakarrik lau udalena. Berarekin harreman estua dugu betidanik eta elkarrekin lantzen ditugu enpresekin loturiko hainbat gai.
Plan Estrategiko berria eskatu behar duzue.
1994ko eskualdeko Plan Estrategikoa ez da berritu, inork ez du kontrolatu zer egin den eta zer ez… Goierrin, berriz, bost urtez behin berraztertzen dute. Han ez dago Mankomunitaterik; garapen agentzia, eskola profesionala eta gainontzekoak biltzen dituen erakunde bakar bat baizik. Erakunde horretako buruek (politikoek, teknikoek eta enpresek) jarraipen zintzoa egiten dute eta ez dute inongo arazo politiko edo teknikorik. Gure atzetik sortu ziren eta orain gure oso aurretik daude. Agian lo hartu badugu ere, egitasmo estrategiko bat egitea erabaki dugu Mankomunitateak eta Uggasak. Aurten izan nahi dugu eskuartean. Bestalde, arduradun politikoek hemen dugun hau guztia nola antolatu erabaki behar dute.
Zeintzuk dira Plan Estrategiko berriaren erronkak?
Eduki aldetik, diagnostiko baten ostean, eskualdearen etorkizuneko lehentasunak zehaztu beharko ditu epe ertainera begira. Eta, noski, erronkei nola, zeinen bitartez eta zein baliabiderekin aurre egingo zaien zehaztu beharko da.
Hemengo enpresak eskualdean benetan inplikatuta al daude?
Eskualdeko zenbait erakundetan parte hartzen dute, baina ez dute eskualde mailako foro zehatzik. Hortxe dugu, agian, benetako beste erronka bat.
Herritarrei eta elkarteei ere ez al litzaieke Urola Garaia mailako egitasmoetan parte hartzeko aukera eman beharko?
Bai, baina horretarako diagnostiko txukuna eta bilerak dinamizatzeko metodoa behar dira. Parte hartzea eta benetan lan egitea ez dira gauza bera. Dena den, gaien arabera, lan taldeak sortuko dira, non herritarrek nahiz erakundeek parte hartuko duten, noski.
Hau guztia esan ondoren, nola ikusten duzu Urola Garaiaren etorkizuna?
Etorkizunean gauza asko gertatuko dira eta, seguru aski, onak izango dira. Baikorra naiz baina burua erabili behar dugu eta gure aukerei etekina atera behar diegu. Burutapen estrategikoan erabakitzen denaz aparte, beste erronka bat eskualdearen berrantolaketa da eta interes politikoa baldin badago, lortu daiteke. Ikuspegi orokorra izan behar da eta Urola Garaiatik harago ikusi. Ez zait iraultzailea iruditzen zenbait gauzatan Goierri mailaz hitz egitea, horrek Gipuzkoa eta Euskal Herria mailan aukera handiak emango baitizkigu. Baikorra naiz bai, baina azken 15 urtetan egin ez dena egin behar da: etxea ondo antolatu.